Sac metal büküm hesaplamalarında K faktörü neden kalibre edilir?
K faktörü, sac metal bükümünün çeşitli geometrik parametreler altında nasıl büküldüğünü/açıldığını tanımlayan bağımsız bir değerdir. Ayrıca malzeme kalınlığı, büküm yarıçapı/büküm açısı vb. gibi çeşitli koşullar altında büküm kompanzasyonunu (BA) hesaplamak için kullanılan bağımsız bir değerdir. K faktörünün ayrıntılı tanımını daha iyi anlamak için Şekil 4 ve Şekil 5'e bakınız.
Bir sac parçanın malzeme kalınlığı içinde, nötr bir katman veya eksen bulunur. Bu büküm bölgesinde yer alan nötr katman, ne uzar ne de sıkışır. Bu, bükme işlemi sırasında şekil değiştirmeyen sacın tek bölgesidir. Bu durum, Şekil 4 ve 5'te pembe ve mavi alanlar arasındaki sınır olarak gösterilmiştir. Büküm sürecinde, pembe alan sıkışırken mavi alan uzar. Eğer nötr katman şekil değiştirmezse, büküm bölgesindeki nötr katmandaki yayın uzunluğu, bükülmüş ve açılmış durumda aynıdır. Bu nedenle, BA (büküm kompanzasyonu), sac parça büküm bölgesindeki nötr katmandaki yayın uzunluğuna eşit olmalıdır. Bu yay, Şekil 4'te yeşil renkle gösterilmiştir. Nötr katmanın yeri, süneklik gibi spesifik malzeme özelliklerine bağlıdır. Nötr katmanın yüzeyden "t" mesafesinde olduğu varsayılır; yani derinlik t, sac parçanın yüzeyinden sacın kalınlığı boyunca ölçülür. Bu nedenle, nötr katman yayının yarıçapı (R + t) olarak ifade edilebilir. Bu ifade ve büküm açısı kullanılarak, nötr katman yayının uzunluğu (BA) şu şekilde ifade edilebilir:
BA = Pi**(R+T)A/180
Sac metalin nötr katmanının tanımını basitleştirmek ve tüm malzeme kalınlıklarına uygulanabilir hale getirmek amacıyla K faktörü kavramı tanıtılmıştır. Spesifik tanım şu şekildedir: K faktörü, sac metalin nötr katmanı kalınlığının sac metal parça malzemesinin toplam kalınlığına oranıdır, yani:
K = t/T
Bu nedenle, K değerinin alabileceği değer her zaman 0 ile 1 arasında olacaktır. 0,25'lik bir K faktörü, nötr katmanın parçanın sac metal malzemesinin kalınlığının %25'inde yer aldığını ifade eder. Benzer şekilde, eğer bu değer 0,5 ise nötr katmanın toplam kalınlığın %50'sinde olduğu anlamına gelir ve böyle devam eder. Yukarıdaki iki denklem birleştirildiğinde aşağıdaki denklem (8) elde edilir:
BA = Pi(R+K*T)A/180 (8)
A, R ve T gibi bu değerlerin birkaç tanesi gerçek geometriye göre belirlenir. Dolayısıyla orijinal soruya geri dönersek, K faktörü nereden gelir? Yine cevap aynı eski kaynaklardan gelir: sac metal malzeme tedarikçileri, test verileri, deneyim, kılavuzlar ve benzerleri. Ancak bazı durumlarda verilen değer bariz olan K olmayabilir ya da tamamen denklem (8)'in formunda ifade edilmemiş olabilir. Yine de ifade tam olarak aynı olmasa bile, aralarında her zaman bir bağlantı bulabiliriz.
Sac metal bükme hesaplaması yapılırken sıklıkla K faktörünü ayarlarız. Peki neden K faktörünü ayarlamamız gerekiyor? Çünkü SW'de 90 derece olmayan büküm azaltımı yalnızca çoklu azaltımlar girilerek hesaplanabilir ve bu oldukça zahmetlidir. Teknik olarak 90 dereceden farklı büküm azaltım değerlerinden kaçınmak için K faktörü kullanılır. Peki farklı sac kalınlıkları için K faktörünü nasıl doğru bir şekilde belirleriz? Bunun için ayarlama yapmak gerekir. Aşağıdaki analiz, bunun nasıl yapılacağını göstermektedir:
1. İlk adım, farklı sac kalınlıkları için gerçekte ne kadar azaltılması gerektiğini belirlemektir. Örneğin, 1,5 mm kalınlığında bir sac demirin 6 kat bıçak işlemiyle bükülmesinde azaltılan değer 2,5 mm'dir.
2. İkinci adım, K değerini SW'de ayarlamaktır. Sac metal çizimi yaparken, hata ayıklama amacıyla iç R'yi tek tip olarak 0,1'e ayarlayın. Farklı iç R değerleri için K değeri farklılık göstereceğinden bu hususa dikkat edilmelidir. Bu nedenle, hata ayıklama sırasında iç R tek tip olarak 0,1'e ayarlanmalıdır. Daha sonra bazı kişiler soruyor: Ayarlama sonrası iç R 0,1 değilse bu işlem işe yaramaz mı? Bu durumda, eğer iç R 0,1 değilse, bunu 0,1'e değiştirip açınım yapılmalıdır.
3. Üçüncü adım olan ayarlama aşamasında, kalınlığı 1,5 olan 10*10'luk bir levha, SW'de 90 derecelik bir açıyla ve 0,1 R ile bükülür. Büküm düzeltmesi 2,5 olarak ayarlanır ve elde edilen açınım 17,5 mm olur.
4. Dördüncü adım, büküm düzeltmesini K faktörüne çevirmektir. Önce yaklaşık bir değer girilir, örneğin 0,3. Elde edilen açınım kesinlikle 17,5 olmaz. Ardından K değeri tekrar denenir ve açınım 17,5 olana kadar ayarlamaya devam edilir. Böylece K değeri 17,5 mm açınımı tam olarak verene kadar 0,23'e ayarlanmış olur.
5. Bu şekilde devam ederek farklı sayısal istatistik tabloları ayarlanabilir.
